Omdat ik vanochtend toch in de buurt ben besluit ik, in een plotseling opkomende vlaag van nostalgie, eens een kijkje te nemen in dat oude buurtje van me waar mijn roots en dus ook vele jeugdherinneringen liggen. Na een plekje voor mijn auto te hebben gevonden wandel ik door de Zeilstraat in de richting van de brug. De dag moet nog op gang komen, sommige winkels zijn al open om hun eerste klanten binnen te laten, voor andere is nog personeel in de weer met het wassen van ramen of het wegschrobben van hondenpoep op de tegels voor hun pui. Maar hoe ik het ook probeer, ik kan maar geen beeld van herkenning op mijn netvlies krijgen.

De winkels van vroeger zijn er niet meer, vervangen of in een moderner jasje gestoken. Ook het verkeer is nu veel drukker en de mensen in de straat zijn anders. Als ik bij de brug aankom zie ik dat ook deze niet aan modernisering is ontkomen en heb ik de hoop om nog iets van vroeger te herkennen al opgegeven. Iets te vroeg naar het blijkt, want daar op de hoek van de Zeilstraat en Schinkelkade staat, reusachtig en majestueus het straatbeeld overheersend, de oeroude iep, "de boom van Arie".

dd. 25-06-2003

Als ik verder loop onthult zich het gevelrijtje van de woningen aan de Schinkel, waartussen ook die van mijn ouderlijk huis. Wel veel kleiner en smaller dan ik mij herinner en nu in een strak modern renovatie-jasje gestoken. Ik kan het niet laten om er langs te lopen en even omhoog te kijken en zie door het raam een vleugje interieur van Italiaanse snit. Daarna loop ik naar de waterkant om de iep wat beter te bekijken. Zijn stam is inmiddels wel een meter dik en er lopen diepe groeven in de groengrijze schors. Terwijl ik daar sta en mij bewust ben van mijn band met deze reus, dwalen mijn gedachten af naar vroeger......

Het is begin '50 en ik zal een jaar of zes, zeven zijn. Ik sta naast mijn moeder voor het haringkarretje op de hoek van de brug en kijk gefascineerd toe hoe Arie de haringen neervlijt met zijn mollige handen, hoe hij ze met het vlijmscherpe mes in stukjes hakt en hoe daarna zijn dikke roze vingers er geroutineerd een pluk uitjes gelijkmatig over uitstrijken. Alles aan Arie is dik. Zijn handen, zijn buik en ook zijn gezicht met bolle roze wangen waarin vanaf de neus een fijn netwerk van blauwe adertjes loopt, het onweerlegbare bewijs van wat een publiek geheim is. Arie lust' em graag! Maar, zo vertelde mijn moeder eens, Arie was ook een held. Met gevaar voor eigen leven heeft hij in de hongerwinter de boom verdedigd die naast zijn kar staat en waarop ik vanuit de stoel voor het raam zo' n mooi uitzicht had.

dd. omstreeks 1955 - ( © Henk Smit )

In die hongerwinter werden veel bomen 's nachts gekapt en de "boom van Arie" zou zeker zijn geveld ware het niet dat Arie, met zijn vismessen gewapend, bij nacht en ontij op wacht had gestaan. "Van mijn boom blijven ze af" had hij meermalen zijn klanten toevertrouwd. Die boodschap was helder overgekomen, met Arie viel niet te spotten. En dus kon ik dagelijks genieten van het leven in de boom. De duiven die er paarden en nestelden, de jonkies die gevoerd werden en later uitvlogen. Ach, er viel altijd wel wat te zien.

..... Het knetterende motertje van een bootje in de gracht doorbreekt mijn overpeinzingen en ik keer snel weer terug naar het heden, werp nog een laatste blik omhoog in de boom die trots en ongenaakbaar op mij neerkijkt. Terwijl ik terug loop naar mijn auto besef ik dat ik misschien wel de enige ben die weet waarom die boom er nog staat. De boom die getuige was van al mijn avonturen op straat. Die mij heeft zien opgroeien van kleuter tot puber en mij met het instappen in de trouwauto afscheid heeft zien nemen van mijn buurt. Hij zal er waarschijnlijk nog staan, lang nadat ik weer tot stof geworden ben. Dat alles dank zij Arie.

Jan Hendriks

Het zou echter anders lopen

Mijn verhaal was voor iemand aanleiding om voor de boom van Arie registratie in het landelijk register voor monumentale bomen aan te vragen. Op 8 juli 2003 is de boom als zodanig geregistreerd onder nummer 991391 en verkreeg aldus een beschermde status. Dat betekent dat de boom niet mag worden gekapt, tenzij daar een zeer dringende reden voor is, zoals bijvoorbeeld ziekte.

Helaas werd onlangs de zo gevreesde, besmettelijke, iepenziekte bij de boom geconstateerd en is hij inmiddels gekapt. Ik heb een fotoserie gemaakt van de boom, vanaf 1927 tot en met het verwijderen van de resten op 28-09-2004. De oude foto's geven een leuk historisch beeld van dit stukje Amsterdam van nog voor de verhaasting. Dus voor de liefhebbers:

Foto's boom